Kıyaslama Nedir? Kıyaslama, faydaları ve zararları duruma göre değişen bir araçtır. Birazdan kıyaslamanın derinlerine inerken daha iyi fark edeceksiniz. Tek tek kıyaslamanın faydaları ve zararları nelerdir birlikte irdeleyelim. Bireysel istek ve tercihlerimizin izinde, kıyaslama yolculuğu başlıyor.
Kıyaslamanın Sözlük Anlamı nedir? TDK yani Türk Dil Kurumu kayıtlarına göre kıyaslamak şudur: Karşılaştırmak, oranlamak, örneksemek, mukayese etmek.
Kıyaslamanın faydaları Nelerdir?
Kıyaslama yapmanın elbette çok faydalı ve gerekli olduğu durumlar var. Mesela markette iki benzer ürünü karşılaştırmak. Kıyaslamamak da mümkün ama kıyaslıyorsanız doğru bir şey yapıyorsunuz. Çünkü iki üründen birinin son kullanma tarihi yaklaşmış olabilir. Ayrıca üretim tarihi daha yeni olan tazedir. Ve iki ürün rekabet halinde indirimlidir. Kıyaslamanın faydaları. Düşününce kıyaslamanın bir çok faydası olduğunu göreceksiniz. Hemen iki şeyi kıyaslayın ve bunu görün.
Kıyaslarsanız neler kazanırsınız?
- Yüksek kaliteli olanı seçebilirsiniz.
- En ucuz olanı satın alabilirsiniz.
- Daha yakın mesafedekini görebilirsiniz.
- İyi, güzel, tatlı ve şirin olanı bulursunuz.
- Kötü, çirkin, zararlı ve yararsız olanı öğrenip uzak durabilirsiniz.
Kıyaslamanın zararları Nelerdir?
Şu ana dek kıyaslamanın yararlı olduğuna hemfikiriz. Kıyaslama yapmak aslında gereklidir. Hatta öyle anlar olur ki kıyaslama yapmamak kabahat olur.
Peki öyleyse kıyaslama yapmak ne zaman kötü olur? Aşağıdaki örneklerde insan duygu ve ilişkileri bakımından kıyas etmek ele alınıyor.
İnsanları kıyaslamayın
İnsanların kıyaslanmaya ihtiyacı yok. İnsanları Kıyaslamanın yararlı bir yönü de yoktur.
Örneğin iki kişiden biri uzun ve siz uzun olana uzun dediniz diye kısa olana kısa demiş gibi olursunuz. Güzel ve çirkin ayrımı tam bir felakettir. En güzelini arayan yarışmalar kıyaslamanın zirvesidir. Hele bilgi yarışmaları halka açık kıyaslama örnekleridir.
Kıyaslama bakımından iyinin ve kötünün iç içe geçtiği durumlar söz konusu olur. Yarışmak iyidir, kazanmak iyidir. Peki kaybetmek ve eleştirilmek ve de kıyaslanmak nasıl hissettirir?
Bireyler kıyaslandığı anda sahip oldukları şey kötüymüş gibi algılayabilirler. Kıyas edilen, kendi elleriyle yarattıkları biricik dünyaları demek. Kıyaslandıklarında kendini bir ürün veya mal gibi hissedebilir. İnsanları iki paket pirinç gibi mukayese etmeyin. Pirinç taneleri alınmaz ama insanlar buna üzülüp tepki verebilir.
Kıyaslama en çok da kıyas edenleri mutsuz edecektir. Çünkü etraftaki her şeyi ve herkesi sürekli kıyaslayan bir insan görmek bizi rahatsız eder. O insanların elinde kobay olmayı başta eğlenceli bulsak bile sonradan hoşumuza gitmeyecektir. Onlardan sürekli kaçmak isteriz.
İnsanları oldukları gibi kabul etmek güzeldir.
Kıyaslama, bireysel olmayı yok edip onları şeylere dönüştürür.
SözdeBilim
İhtiyacınız olan elemanı işe alırken eğitim ve becerileri en iyi olana odaklanırız. Özellikle kibar konuşan ve zekice davranan şanslıdır. En iyi elemanı bulmak hakkınız. Bu konuda kıyaslama yapmak kabul edilir. Yine de yüzlerine karşı yapılması doğru değildir.
“-Vay be! Demek Harvard Üniversitesinden mezun oldun. Seni bu yüzden seçtik.”
Burada seçilen aday Harvard üniversitesinin gücünün gölgesinde kaldığını düşünebilir mi? Sorun da tam olarak bu.
Peki ne denilse de birileri üzülmese. Elemanı seçtiniz ve tebrik konuşmasını yaparken şunu yapabilirsiniz:
Tebrik ederim. Aramıza hoş geldin.
Kısa tebrik
Duygu, durum ve kişileri kıyaslamak!
- Cenazede kim daha çok ağladı?
- Benim babam senin babanı
dövermi? - Ben kaza yaptığımda ilk kim geldi?
- Oğlum sınavı geçince akrabalardan kim aramadı?
Kıyas soruları özetle böyle. Sürekli mukayese edenler genelde bu tarz kıyaslamalar yapar.
Sevdiğimiz insanları kıyaslamak!
Bir insanın sizi sevmesi kolay değildir. Ve seviliyorsanız, gerçekten şanslı olduğunuzu bilin. Birbirini seven iki insan olmanız dünyada nadir olan güzelliklerdendir. Ve çok az şey ancak bu kadar değerli olabilir. Sevgilinizi kıyaslamanın ne zararı var diye biraz düşünün…
Sevgiliniz, sizden daha güzel veya yakışıklı mı?
Eğer güzelse kendinizi ona layık bulmuyor musunuz? Çirkin ise daha iyi birini mi arıyordunuz? Sizden daha zengin veya fakir olmasını dert ediyor musunuz? Eğitimi sizden daha yüksek mi? Sizden daha mı zeki?
Soru:
Her şeyi kıyaslıyor musunuz?
Yaptığınız buysa şunu bilin ki, hiç kimse sizinle aynı olamaz ve bu sonsuz kıyaslama isteği döngüsü sonunda sizi mutsuz edecektir.
Aile ve arkadaşlarınızı kıyaslamak!
Annenizin gözleri yeşil ama babanızın siyah mı? Kardeşiniz sarışın ama sizin saçınız kahverengi mi? Arkadaşınızın külüstür bir arabası var ama sizin uçağınız mı var? Kuzeniniz esmer siz beyaz tenli misiniz? Ablanız dâhi ama siz vasat bir zekaya mı sahipsiniz? Amcanız çok zengin ama teyzeniz yardıma mı muhtaç? Siz sekreter ama arkadaşınız Ceo mu?
Aile, akraba ve arkadaşlarımızın sosyal, ekonomik ve psikolojik durumları farklıdır. Bu yüzden onları oldukları gibi kabul etmemiz gerekir.
Yakınlarımızı sürekli olarak birbiriyle kıyaslamak yorucu bir iştir. Onlar bu kıyaslama işinden çoktan sıkılmıştır ve sıra size de gelir. Aşırı kıyaslama sizi sinsice tüketir.
Evcil hayvanları kıyaslamak!
Benim kedimin gözleri renkli ama komşumun kedisi sıradan. Köpeğim için pahalı bir tasma aldım, senin bir aylık maaşın kadar… şeklinde yaklaşımlara maruz kalmışızdır. Sahip olduğumuz evcil dostlarımız da kıyaslamalardan kendi payını alır. Neyse ki bunu anlamıyorlar. (umarım)
Kıyaslamanın sınırı var mı?
Daha iyisi hep vardır. Daha iyisi olduğu sürece kıyaslama arayanlar hiç durmayacak. Bu yüzden kıyaslama sonsuz bir döngü yaratmaya devam edecektir. Bunu sinemada Marvel ve DC evrenlerinde keyifle izliyoruz. Güç kıyaslama işi fantastik filmlerin olmazsa olmazı.
En güçlü kahraman kim?
Thanos mu yoksa Thor mu?
Superman VS Hulk
Kahraman Kıyaslama
Kıyaslamanın bir sınırı var mı? Evet. Sustuğunuz ve iki şeyi karşılaştırmayı bıraktığınız zaman kıyaslama biter ama geçici olarak.
“-Hey dostum, sen çok fazla kıyaslama yaptın, bi sus artık!” diyeceğimiz bir noktaya gelir bazen. Ama yine de kimseyi bunun için kırmayın.
Kıyaslama negatif bir güç mü?
Her insanın fiziksel olarak diğer insanlara olumsuz görünen yönleri olabilir. Kıyas bu kötü yönleri görme huyundan da kaynaklanıyor olabilir. Bir insanın iyi yönlerini öne çıkarıp dönüp de başka birini ezmek için kullanmak kötüdür. Kıyaslama kötüye kullanılıyor!
İstek ve tercihleriminizin katkısı
Siz uzun boylu insanları seversiniz bir başkası kısa boyluyu. Siz esmer severken öbürü sarışın. Maaşınız yüksek olsun istersiniz değil mi? Ama bazıları ise istemez. Azla yetinebildiği için mutlu olabilir. Kendi kendine yarattığı dünyada daha fazlası için çaba gösterme gereği duymaz. Bunlara istek ve tercih çemberleri diyebiliriz.
Nasıl ki sizin bir istek ve tercih çemberiniz varsa ve bu sizin için mantıklı ise diğer insanlar da kendilerince bir istek ve tercih çemberi yaratıp içinde yaşıyorlar.
Birini kıyasladığınız anda o kişi onu eleştirmişsiniz gibi hissedebilir. İnsanlar eleştirilmeye duyarlıdır. Birine dönüp, senin saçın uzun dediğinizde, Evet ne var bunda diyecektir. Oysa siz sadece ona saçın gerçekten uzun dediniz. Bunu bir eleştiri olarak anlaması mümkün. Kıyaslamaların bir kısmı da yanlış anlaşıldığı için insan ilişkilerine zarar verebilir.
Kıyas ederken analiz ve tahlil
Yakın iki arkadaşınızın benzer bir olaya verdiği tepkiyi kıyaslamak normaldir. Çünkü buradaki kıyaslama insanları daha iyi anlama fırsatı verir. Bu bilimsel bir tespit olur çünkü ne yaptığınızı bilme fırsatı sunar.
Ama arkadaşlarınızdan birinin tepkisini alıp daha sonra onu ezmek için kullanmayın. İnsanlar fabrika ürünü değil yüzde 100 aynı tepkiyi vermezler. Farklı tepkiler, farklı insanların ürünü ve sadece zenginliktir.
Kıyaslamada dengeli olmak
Kıyas etmekte gereklilik, mecburiyet ve fayda olan durumlar olduğuna inandığınızda özgürce kıyaslayın.
Birilerinin kalbini kırıp üzdüğü ve onları değersiz hissettirdiği durumlarda kıyaslama zararlıdır.
Konuyla ilgisi güçlü olan bir diğer yazımıza göz atın: Her şeyin fazlası zararlı mıdır?
Sevgilinize dönüp de, aşkım “Kuzenim senden daha güzel” derseniz bu sevgilinizi üzer.
Ya da babanıza, “Baba annem çirkin, neden onunla evlendin?” diye sormak kırıcı olur.
İş için bile olsa kıyas, işçilerin kendilerini bir ürün gibi görüp alınmalarına sebep olur. İnsanlar işçi veya memur olabilir ama hala insandır. İnsanlara insanca davranın. Onları mal veya köle gibi görmeyin.
İnsanları kıyaslamanız gerekirse bunu mümkün olan en kibar şekilde yapın.
Mümkünse hiç yapmayın.
SözdeBilim
Özet
Kıyaslama ürün ve hizmetler bakımından gereklidir. Ama insanlara karşı yapılması hoş değildir. İnsanlar kıyaslandıklarını bilir elbette. Ama hiç kimse yüzüne karşı kıyaslanmak istemez.
Gerekli olan durumlar hariç insanların kıyaslanmaya ihtiyacı yoktur. Çünkü herkes var olduğu gibi yaşamak ister. Kimse her gün ve sürekli olarak birilerinden uzun-kısa, güçlü-zayıf, siyah-beyaz, mavi-pembe, kadın-adam, inançsız-inançlı… olduğu için kıyaslanmak zorunda kalmak istemez. Olduğu gibi kabul edilmek güzeldir.